Więcej o Czytam

Raymond Chandler - Siostrzyczka

To chyba książka, którą męczyłam najdłużej w tym roku (nie licząc oczywiście tych, których nie chcę kończyć, o czym niebawem). Nie rozumiem sensu napisania tej książki poza rantem na ludzką chciwość, niszczący wpływ przemysłu filmowego i trudną sytuację policji, na tyle trudną, że nawet sam Marlowe przyznaje, że on też robi policji wbrew, a mógłby nie. Oczywiście całość jest strawna głównie dzięki chwytliwym frazom[1] czy dialogom[2], bo sama chaotyczna akcja nie dawała rady mnie zatrzymać. Tłumaczenie też jest takie sobie, nie tylko na poziomie idiomów, ale nawet przy odmianie imion (Orrin to imię męskie, nie ma “Orrina”, a nie “nie ma Orrin”).

Do znudzonego życiem i już lekko pijanego detektywa zwraca się panna Quest z małego miasteczka Manhattan w Kansas[3], rzuca mu na biurko 20 dolarów (znacznie poniżej jego stawki) i chce, żeby odnalazł jej brata, bardzo porządnego chłopca, który przyjechał do LA i zaginął. W trakcie poszukiwań, za które panna Quest raz płaci, a raz - obrażona na Marlowe’a - nie, pojawia się kilka trupów, znana aktorka szantażowana przez członka bliskiej rodziny, znany mafiozo i rozczarowana społeczeństwem policja. Sam detektyw zostaje podtruty, obrywa w głowę, dużo pije i pali, całuje się z kobietami czasem wbrew ich lub swojej woli, ale oczywiście ku skrywanemu zachwytowi, wreszcie musi dokonać tzw. trudnego wyboru, w wyniku czego ginie kolejna osoba, ale on wygrywa moralnie. Bo jest ponad zwykły świat, gdzie ludzie (czyt. mężczyźni) co wieczór kierują się “ku domowi, na kolację, na wieczór z kroniką sportową w gazecie, z radiowym jazgotem, kwileniem rozpieszczonych dzieci i trajkotaniem głupich żon”.

Się pije: szkocką, Old Forestera, whisky, Armagnac, koniak (butelkę z błękitno- srebrną nalepką i pięcioma gwiazdkami), dżin.

Się pali: fajkę, trawkę, cygaro, Camele, grube egipskie mocne, długie brązowe, z monogramem (?!).

[1] “Pachniała tak, jak Taj Mahal wygląda w blasku księżyca”, “Taka jesteś cholernie cwana, że samym gadaniem mogłabyś sobie otworzyć drzwi do sejfu”, “- Spierdalaj, chamie - powiedziała głosem, którym można było cyklinować podłogi”, “odeszła, wygrywając biodrami serenady”. “Gdybym powiedział, że miała twarz, na widok której nawet zegar by stanął, mogłaby się poczuć obrażona. Na jej widok koń w galopie stanąłby jak wryty”. Czujecie klimat.

[2]

- Czy pan pije, panie Marlowe?
- No, skoro już pani o tym wspomniała ...
- Nie sądzę, żebym mogła zatrudnić detektywa używającego alkoholu pod jakąkolwiek postacią. Nie pochwalam nawet palenia papierosów.
- A mogę sobie obrać pomarańczkę?
Usłyszałem gwałtowny świst oddechu.
- Mógłby pan przynajmniej rozmawiać jak dżentelmen! - powiedziała.

[3] Tego samego, co kilkadziesiąt lat później pojawia się w ”Somebody somewhere”. Przypadek?

[4]

Jesteśmy gliny i wszyscy nas nienawidzą. Zupełnie jakbyśmy nie mieli dosyć kłopotów, mamy jeszcze ciebie. Jakby nie dość nas rozstawiali po kątach faceci z urzędów, gang z ratusza, dzienny szef, nocny szef, izba handlowa, Jego Wysokość Burmistrz w swoim wykładanym boazerią gabinecie cztery razy większym niż te trzy nędzne pokoiki, w których musi pracować cały wydział zabójstw. Jakbyśmy nie musieli w zeszły mroku załatwić stu czternastu zabójstw w tych pokojach, w których nie ma nawet dość krzeseł, żeby wszyscy na służbie mogli jednocześnie usiąść. Spędzamy życie, grzebiąc się w brudach i wąchając zepsute zęby. Łazimy gdzieś po ciemnych schodach, żeby złapać uzbrojonego świrusa naćpanego opium, i czasem nie dochodzimy nawet na samą górę, i nasze żony czekają na nas z kolacją tego wieczora i wszystkich następnych. Bo nie wracamy już do domu. A jeżeli wracamy, to jesteśmy tak cholernie wykończeni, że nie mamy siły ani jeść, ani spać, ani nawet czytać tych łgarstw, które wypisują o nas w gazetach. Leżymy więc w łóżku i nie możemy zasnąć - w obskurnym mieszkaniu na obskurnej ulicy i słuchamy pijaków, co zabawiają się w sąsiedztwie. I właśnie w momencie kiedy zaczynamy zasypiać, dzwoni telefon, wstajemy i wszystko zaczyna się od początku. Nic, co zrobimy, nie jest dobre, nigdy. Ani razu. Kiedy ktoś przyznaje się do winy, to dlatego, żeśmy go sprali, a jakiś tam adwokacina wymyśla nam w sądzie od gestapo i nabija się z nas, kiedy gadamy niegramatycznie. A jak nam się noga powinie, każą nam z powrotem włożyć mundur i wysyłają nas do najgorszej dzielnicy, gdzie spędzamy miłe, chłodne, letnie wieczory zbierając po rynsztokach pijaków, wysłuchując kurewskich wrzasków i odbierając noże zalanym elegancikom.

Inne tego autora, inne z tej serii.

#126

Napisane przez Zuzanka w dniu niedziela grudnia 18, 2022

Link permanentny - Tagi: kryminal, panowie, 2022, klub-srebrnego-klucza - Kategoria: Czytam - Skomentuj

Ruth Rendell - Demon w mojej wyobraźni

Arthur Johnson od lat wynajmuje pokój w londyńskiej kamienicy na przedmieściach. Na zewnątrz jest kostycznym i skrupulatnym księgowym, pomaga właścicielowi budynku przy zbieraniu opłat, ale w środku aż wrze w nim od hamowanej brutalności. Raz na jakiś czas ukradkiem przemyka się do piwnicy, bo zna na pamięć rozkład dnia pozostałych mieszkańców i odkrywa na leżącym tam manekinie, ubranym w damskie ciuszki, scenkę, w której manekin zostaje uduszony. Niestety, pojawienie się nowego lokatora - Anthony’ego Johnsona - psuje ten zawór bezpieczeństwa. Uczynny Anthony, notabene piszący doktorat o psychopatii, oczyszcza piwnicę, żeby zrobić ognisko dla mieszkańców okolicy z okazji rocznicy Spisku Prochowego (“remember, remember, the 5th of November”). Arthur dokonuje więc kolejnej zbrodni, tym razem nie udawanej i zabija przypadkiem żonę jednego z lokatorów. W celu ukrycia zbrodni zaczyna kontrolować korespondencję Anthony’ego i przypadkiem ingeruje w jego życie prywatne.

W tle pojawia się sporo wątków obyczajowych - pozamałżeński związek Anthony’ego i pewnej mężatki, niewierność zamordowanej Very Kotowski (sic!), brud i bieda w lokalach na wynajem, alkoholizm i jego konsekwencje, toksyczne wychowanie, wreszcie - jak to częste u Rendell - sprawiedliwość zostaje wymierzona na skutek przypadku.

O jakości tłumaczenia tej książki najlepiej przemawia to, że nie pojawia się w ogóle nazwisko tłumacza (1997 to nie był najlepszy czas w kwestii tłumaczeń). Zła odmiana personaliów (święto “Guy Fawkesa”) czy niezrozumienie idiomów (“najlepszym środkiem czyszczącym jest “tłuszcz z łokci”) pojawiają się nader często.

Inne tej autorki; przeczytałam też ponownie ”Simisolę”.

#124-125

Napisane przez Zuzanka w dniu wtorek grudnia 13, 2022

Link permanentny - Kategoria: Czytam - Tagi: 2022, kryminal, panie - Skomentuj

Kacper Pitala - Jak to wyjaśnić?

Z podtytułem: W poszukiwaniu odpowiedzi na pytania, które pozornie nie mają odpowiedzi.

Bardzo przyjemna popularnonaukowa, gawędziarska książka (ale nie głupia!), w której autor zbiera odpowiedzi na różne dziwne pytania. Czym tak naprawdę jest kosmos, gdzie się zaczyna, a gdzie kończy, czym jest “nic” i czy któregoś dnia “nic” zastąpi wszystko? Jak działa entropia? Co się dzieje, kiedy śnimy i czy możemy pamiętać przyszłość? Czy są możliwe podróże w czasie (“w czasie kiedy ja będę podróżował, możesz mi, Entomologio, poczytać”, z pamięci)? Czym jest “teraz” i czemu muchy zwykle uciekają przed packą? Skąd wiemy, że to co widzimy, istnieje rzeczywiście i że wszyscy postrzegają rzeczywistość tak samo? Co to jest choroba lokomocyjna i czemu kierowca na nią zwykle nie choruje?

#123

Napisane przez Zuzanka w dniu środa grudnia 7, 2022

Link permanentny - Kategoria: Czytam - Tagi: 2022, panowie, popularnonaukowe - Skomentuj

Ransom Riggs - Baśnie osobliwe

Książka, jak wskazuje tytuł, to antologia baśni, które w świecie osobliwców są po części legendami, po części podręcznikiem historii, który należy traktować ze szczyptą nieufności, wreszcie to przewodnik, w zawoalowany sposób pozwalający na namierzenie pętli czasowych. Zaczyna się od historii pierwszej ymbrynki, która za pomocą tworzenia pętli w pętli uratowała pierwszą grupę osobliwców przed zagrożeniami zewnętrznego świata, przechodzi przez opowieści o wojnie ludzi z gołębiami o Londyn, powstanie człowieka-wyspy, wioskę zasiedloną przez ludożerców i osobliwców, którym odrastały kończyny czy baśń o księżniczce z rozdwojonym językiem. Zwykle osobliwcy są prześladowani i biedni, ale rozumni i sprytni, oczywiście nie zawsze. Podobnie jak w historii o dzieciach pani Peregrine, język jest kpiarski, nieco ironiczny, z kiplingowskimi mrugnięciami w stronę czytelnika.

Inne tego autora.

#122

Napisane przez Zuzanka w dniu wtorek grudnia 6, 2022

Link permanentny - Kategoria: Czytam - Tagi: 2022, panowie, sf-f - Skomentuj

Joan Didion - Rok magicznego myślenia

30 grudnia życie Didion w jednej chwili się zmieniło - nagle, podczas przygotowywania kolacji, John, jej mąż, również pisarz, stracił przytomność. Błyskawicznie wezwane pogotowie przez kilkadziesiąt minut go reanimowało, po czym został odwieziony do szpitala, gdzie uznano go za zmarłego w wyniku ataku serca. Świat autorki podzielił się na przed i po, chociaż nie była w stanie przeżywać klasycznych faz żałoby, bo chwilę wcześniej jej jedyna córka trafiła do szpitala z ciężkim zapaleniem płuc, a potem sepsą, po której zapadła w śpiączkę. “Rok magicznego myślenia” to próba odtworzenia tego roku - śmierci męża, śpiączki córki, pogrzebu, operacji neurologicznej córki (powikłania po wcześniejszym leczeniu spowodowały krwotok w mózgu), prób radzenia sobie z tym wszystkim - w formie skojarzeń wywoływanych nawet zupełnie niewinnymi sytuacjami. Magiczność przejawia się w myśleniu Didion - czy mogła zrobić coś, żeby zapobiec tragedii, lepiej wykorzystać czas razem, przewidzieć, że coś takiego może się stać; magiczość to próba przejścia przez jakiś ciąg rytuałów, na końcu którego - wbrew logice i rozsądkowi - jej mąż do niej powróci. To opowieść o czasowej utracie rozsądku w sytuacji, kiedy trzeba żyć tak, jak się żyło wcześniej, ale nic nie jest takie, jak wcześniej. O “trzymaniu się” w sytuacji, kiedy straciło się wszystkie życiowe stabilizatory. O samotności mimo wsparcia otoczenia, bo niczyj inny ból lub strata nie jest taka sama. O tym, że nie da się na taką sytuację przygotować, przemyśleć jej, zaplanować. I, na koniec dnia, opowiedzieć o tym osobie, która odeszła.

Nie możemy też przewidzieć (i w tym leży sedno różnicy między żalem wyobrażonym i żalem rzeczywistym) niemającej końca nieobecności, która następuje później; pustki; zupełnego przeciwieństwa sensu; nieubłaganego pochodu chwil, kiedy będziemy się zmagać z doświadczeniem całkowitej bezsensowności.

#121

Napisane przez Zuzanka w dniu niedziela grudnia 4, 2022

Link permanentny - Kategoria: Czytam - Tagi: 2022, biografia, panie - Skomentuj

Magdalena Mikołajczyk - Jestem dość

Jeśli macie wrażenie, że mignęło już Wam gdzieś to hasło, to macie rację. Od prawie roku Magda (@matkojedyna) publikuje na instagramie pod #jestemdość sceny ze swojego życia (publikuje dłużej, ale wcześniej z innymi #), przy okazji których wyjaśnia, czemu to, jaka jest i co robi, jest dość. Książka to nieco dłuższa forma takich historii, mniej tu i teraz, bardziej jak się to Magdowe poczucie bycia w sam raz trudno i mozolnie wykuwało. I nie jest to poradnik! Nie chcę trywializować, że pokolenie X ze wszystkimi tego konsekwencjami (“mieszkaliśmy w jeziorze, nikt nie narzekał”), scena kabaretowa, depresja, onkologicznie chore dziecko i fantastyczne mechanizmy kompensacji, żeby sobie z tym poradzić; Magda napisała o tym z samego dna serca, jak dojść do takiego momentu w życiu, żeby mimo wszystkiego, co się przydarza, oczekiwań innych i własnych, poczuć się taką zupełnie wystarczającą. Tego nie da się streścić jak fabuły thrillera. Czytałam czasem przełykając łzy, czasem chichocząc pod wąsem, często dokładając mentalną zakładkę, że ja też, też tak mam, też dążę do takiego momentu, że brzydkie kółko[1] mnie nie wyprowadzi z równowagi. Zachwycam się trójwymiarową okładką i tym, że jednocześnie z pisaniem książki Matkojedyna publikowała na instagramie, bez powtórzeń, bez kopiuj-wklej, nie wiem, jak to robiła, trzech osób za mało. Idźcie kupić, doskonała rzecz na grudzień i nie tylko (polecenie niesponsorowane).

[1] Nie mam w sobie dość siły, żeby zrobić sobie tutaj wiwisekcję, co mnie ukształtowało w perfekcjonistkę (wiecie, ten komiks, co to “ale ty przecież nic nie robisz”), ale walczę z tym, zrobione jest lepsze od doskonałego. Lata temu eks-firma, obserwując wypalenie zawodowe u sporej części pracowników, wysłała i mnie na spotkanie z kołczinią (taki plasterek na złamaną nogę). Spotkanie całkiem niegłupie, o oczekiwaniach i perspektywach, decyzjach i poczuciu sprawczości, jak już przeszłam przez ćwiczenia oddechowe, żeby uspokoić kolejny atak paniki, kołczini zaproponowała mi wizualizację, żebym narysowała kółko, podzieliła na ileś części, przypisała do części… Narysowałam więc kółko, skrzywiłam się, powiedziałam “żenada, ja to nawet prostego kółka nie umiem narysować”, po czym kołczini zapytała mnie, dlaczego jestem dla siebie taka nieprzyjemna. Czy skarciłabym kogokolwiek, kto podczas spotkania narysowałby krzywo kreskę? Zapewne nie. A siebie właśnie trzasnęłam metaforycznym plaskaczem, bo brzydko narysowałam kółko. Wracając z przydługiej dygresji, nie bądźcie jak ja wtedy, tylko jak Magda teraz. Bądźcie dość.

#120

Napisane przez Zuzanka w dniu czwartek grudnia 1, 2022

Link permanentny - Tagi: panie, 2022 - Kategoria: Czytam - Komentarzy: 1