Ta-Nehisi Coates - Między niebem a mną

Autor w trzech długich listach-esejach wyjaśnia swojemu synowi, jak to jest być Czarnym. To boleśnie szczegółowa wiwisekcja cały czas żywej pozostałości kolonializmu i niewolnictwa, gdzie mimo formalnej równości osoba o czarnej skórze jest zawsze na straconej pozycji, bez względu na majątek, wykształcenie, prestiż czy sławę. Wystarczy być w złym czasie i złym miejscu, żeby stracić ciało. Przemoc wobec czarnych jest usankcjonowana przez rząd, w którym nawet dla innych czarnych to coś normalnego, przed czym nauczyli się do pewnego stopnia bronić, ale ze świadomością, że to może być niewystarczające. To bolesna spowiedź ojca, który wie, że cokolwiek by nie zrobił, nie może uratować syna przed uprzedzeniami i nienawiścią; nie umie znaleźć bezpiecznej drogi, żeby uzbroić syna przeciwko czarnym gangom, a jednocześnie sprawić, żeby był akceptowalny dla białych. Przykłady ze sfery publicznej - morderstwo George’a Floyda czy Trayvona Martina, przeplatają się z dramatem prywatnym - przypadkowej śmierci jego przyjaciela, Prince’a Jonesa, który został zabity tylko z powodu koloru skóry. Znałem następujące fakty: funkcjonariusz, który zabił Prince’a Jonesa, był czarny. Politycy, którzy dali przyzwolenie na to zabójstwo, byli czarni. Wielu czarnych polityków, nawet tych naprawdę uczciwych, wydawało się nie przejmować sprawą. Jak to możliwe?. Każda taka sytuacja to cios dla Coatesa, bo widzi w tych ludziach siebie - chłopca, studenta, pisarza, ojca oraz swojego syna. W radzie, często udzielanej przez czarnych rodziców i której sam czasem udziela, że czarne dziecko musi pracować dwa razy ciężej, żeby wykazać swoją wartość, widzi rażącą niesprawiedliwość, sugerującą, że na wejściu dostaje się przez kolor skóry dwa razy mniej. Spora część esejów to analiza przemocy systemowej, również tej niewidocznej: Żargonowe określenie “przestępczość wśród czarnych” to przemoc dokonana na języku, aby ukryć ludzi, którzy projektują umowy, ustanawiają zasady kredytów, planują osiedla, wytyczają ulice i wszędzie wprowadzają biurokratyczne utrudnienia.

To świetna książka do dyskusji o przywileju i domyślności białych, a przynajmniej jako materiał do przyswojenia, zanim zacznie się w dyskusji rzucać hasłami “All Lives Matter” czy “ci czarni wszędzie się wpychają, nawet do grania ról białych” (patrz disneyowska syrenka).

#18