Brazil

Sam Lowry, urzędnik niższego szczebla w jednym z ministerstw, wykonuje powtarzalne i proste zadania za swojego szefa, zaś w nocy śni, że ma skrzydła i ratuje piękną blondynkę z rąk obrzydliwych stworów. Przypadkiem trafia na błąd w dokumencie - w wyniki pomyłki aresztowano i podczas przesłuchiwania zabito niejakiego Buttle’a zamiast Tuttle’a. Kiedy chce dostaczyć czek z rekompensatą dla wdowy, okazuje się, że blondynka jak najbardziej istnieje, jest sąsiadką Buttle’ów, a ponieważ była świadkinią aresztowania, jest na nią nakaz aresztowania. Lowry usiłuje ją uratować, chociaż podejrzewa, że dziewczyna należy do ruchu oporu i ma związek z tajemniczym inżynierem Tuttlem, który dokonuje nieautoryzowanych napraw. Finał jest dość oczywisty w wymowie, chociaż zdania są podzielone, czy Lowry wygrał (nie ugiął się przed systemem), czy przegrał (zapłacił za to niewspółmiernie wysoką cenę).

Widziałam ten film lata temu, niewiele pamiętałam poza kafkowsko-orwellowskim klimatem przerażającej biurokracji i inwigilacji. Zapamiętałam kilka charakterystycznych scen - przeciąganie biurka w kubiku chociażby, ale zupełnie nic z fabuły. Estetycznie scenografia przypomina z jednej strony siermiężność “Kingsajzu”, z drugiej ascetyczny terror z trylogii Szulkina; widzę kartony i styropian, ale nie jest zabawne, tylko jest metaforą umownej przyszłości, która równie dobrze może być już teraz. Obsada jest świetna - Michael Palin w roli sympatycznego inkwizytora, wykonującego bez emocji swoje zadania, Robert de Niro jako arcysprytny inżynier, umykający organom i naprawiający rzeczy nienaprawialne, wreszcie Bob Hoskins, demoniczny pracownik Central Services, pozbawiony moralności, za to wredny. Jest tu mnóstwo warstw i tropów, aktualnych i dzisiaj - brak odpowiedzialności rządzących za pomyłki, zbudowanie nieludzkiej maszyny państwowej, zmanipulowanie ludzi do bycia trybikami, zdegenerowana klasa wyższa/rządząca kontra wszyscy poniżej, wreszcie doprowadzenie Ziemi do dramatycznego stanu i konieczność eskapizmu, żeby wrócić do tego, co dobre.